სამწუხაროდ, მეორე მსოფლიო ომის დაწყებამ სამივე გურული გუნდი გააუქმა. ომის დასრულების შემდეგ, სამშობლოსადმი ვალმოხდილი ვეტერანები უკან რაიონებში დაბრუნდნენ და ახალი საფეხბურთო კოლექტივები ჩამოაყალიბეს. ლანჩხუთის გუნდი შეხვედრებს სუფსაშიც ატარებდა. მალე ოზურგეთშიც გუნდი თავიდან შეიქმნა. ასევე ოზურგეთში ფუნქციონირებდა საკმაოდ საინტერესო კოლექტივი, რომელიც ურეკის "მაგნეტიტში" მომუშავე უნგრელი სამხედრო ტყვეებისაგან იყო დაკომპლექტებული. მათთან შეხვედრებს სისტემატურად მართავდნენ ლანჩხუთისა და ოზურგეთის კოლექტივები. პრინციპში, "მაგნეტიტის" გუნდი ოზურგეთისა და გურიის ისტორიაში პირველი ინტერნაციონალური, მთლიანად უცხოელებით დაკომპლექტებული კოლექტივი გახლდათ.

 

როგორც ვთქვით, ისინი შეხვედრებს გურულებთან მართავდნენ. ეს შეხვედრები მაყურებელთა უდიდეს ინტერესს იწვევდა, რამეთუ უნგრელები ბურთის ფლობის ისეთი ელემენტების დემონსტრირებას ახდენდნენ, რომლებიც ჯერ კიდევ "უცხო ხილი" იყო გურული ფეხბურთელებისა და ქომაგებისთვის. 

 

"მადიარებს თამაშის ტექნიკურ არსენალში ჰქონდათ მფრინავი ბურთის გაჩერება და დამუშავება ტერფის ზედა ნაწილით, ბურთის მიწოდება მკერდით, კომბინაცია "გადაჯვარედინება", სტანდარტული მდგომარეობიდან ბურთის გათამაშების მრავალფეროვნება და სხვა ტაქტიკური და ტექნიკური ელემენტი. იმ დროს უნგრეთს სახელოვანი გუნდი ჰყავდა, შემდგომში "დიდი გუნდის" სახელით ცნობილი. მათმა თანამემამულეებმა მრგვალი ბურთის კეთილშობილური კვალი დატოვეს გურიის მხარეში", - იხსენებდა ლანჩხუთელი ფეხბურთელი და გურული ფეხბურთის მეისტორიე იური ებრალიძე.

 

გურულ-უნგრულმა გუნდმა 4:1 დაამარცხა ჩოხატაურის გუნდი, მახარაძეში ჯერ ადგილობრივ გუნდს მოუგო, ხოლო მეორე შეხვედრა ფრედ, 1:1 დამთავრდა. ტყვე ფეხბურთელებმა ითამაშეს "გურულ ფოთთანაც" - ჯერ 0:1 წააგეს, მეორედ კი, მატჩი 1:1 დაასრულეს. ლანჩხუთელმა ფეხბურთელებმა ასევე ჯერ უნგრელებს მოუგეს 3:1, მეორედ კი (მატჩი სუფსაში გაიმართა) ისინიც ფრეს დასჯერდნენ - 3:3. 

 

რაც ყველაზე საინტერესოა, უნგრელ ფეხბურთელებს ტყვე თანამემამულეების სახით, მრავალრიცხოვანი ქომაგი ჰყავდათ, რომლებიც საკუთარ გუნდს ყოველ თამაშზე დაჰყვებოდნენ და მთელი 90 წუთის განმავლობაში ამხნევებდნენ ომახიანი შეძახილებით: "ტეე-მპო მადია-რო"!

 

ახლა რაც შეეხება "ნამდვილ" გურულ დერბებს - "გურიისა" და "მერცხალის" მონაწილეობით. ეს იყო და არის ძალიან დაუნდობელი, უშეღავათო პაექრობა, რომელიც სათავეს გასული საუკუნის 60-იანი წლების დასაწყისიდან იღებს, როცა ლანჩხუთში გუნდს "გურია" დაერქვა. 

 

ამ სახელთან დაკავშირებით სხვადასხვა ვერსიაა - ერთის მიხედვით, წინა სეზონში უკეთეს ადგილზე გასული გუნდი მოიპოვებდა რეგიონის სახელს; მეორე ვერსიით კი, ლანჩხუთელებმა "ჩააწყვეს", მათ განაცხადი ოზურგეთელებამდე შეიტანეს. ამაში კი, გურული ფეხბურთის მესვეურები "გურიის" ლეგენდარული პატრონის, ევგრაფ შევარდნაძის ხელს ხედავდნენ.

 

ასეა თუ ისე, 60-იანი წლებიდან სათავეს იღებს გურული დერბების ფათერაკებიანი ისტორია. ინტრიგა ამაში "გურიის" ასევე ლეგენდად ქცეულმა მწვრთნელმა (25 წელი ედგა "გურიას" სათავეში), შალვა კაკაბაძემ შეიტანა. იგი სეზონის წინ გუნდის უმთავრეს მიზნად არა რომელიმე კონკრეტული ადგილის დაკავებას, არამედ - ოზურგეთელთათვის მოგებას და ცხრილში გადასწრებას მიიიჩნევდა. "თუ გინდა, მეთხუთმეტეზე გავიდეთ და გავვარდეთ, ოღონდ "მერცხალი" იყოს მეთექვსმეტე!", - ასეთი იყო კაკაბაძის წინასასეზონო "მონახაზი". ანალოგიურად ფიქრობდნენ ოზურგეთშიც. ჰოდა, ამის შემდეგ ხომ წარმოგიდგენიათ, რა თამაშები იმართებოდა ლანჩხუთისა და ოზურგეთის სტადიონებზე.

 

ცნობილია, რომ საწყისი 6 წლიდან, სამში "გურიამ" "მერცხალს" აჯობა, ორჯერ ლანჩხუთელებმა საქართველოს ჩემპიონატში I ადგილი დაიკავეს (1961, 1966 წლებში), ერთხელ - II ადგილი (1960წ). 

 

1967 წლიდან "გურია" უკვე სსრკ-ს "ბ" კლასში ასპარეზობს, სადაც არ არის "მერცხალი". აქედან გამომდინარე, პირველი საბჭოური დერბი მომდევნო წლისთვის გადაიდო. ერთი შეხვედრა ფრედ, 1:1 დასრულდა, ხოლო მეორეში "გურიამ" 1:0 გაიმარჯვა. ლიგაში უკეთესი ადგილიც ლანჩხუთელებმა დაიკავეს (შესაბამისად, II და III ადგილები); 

 

1969 წელსაც ცხრილში "გურიამ" აჯობა თანაკუთხელს, თუმცა ურთიერთშეხვედრებში ვერა (0:0 და 0:2, შესაბამისად, II და IV ადგილები დაიკავეს); 

 

1970 წელი: "გურიამ" დერბებში აჯობა (0:0 და 3:0), მაგრამ იმ წელს "გურულმა სკანდალმა" (გადაკეთდა მატჩის ოქმი) "გურია" შეიწირა - ლანჩხუთელები დააქვეითეს.

 

ამით ლანჩხუთელებმა ლიგა დატოვეს და საქართველოს პირველობაზე გადაინაცვლეს, საიდანაც უკვე სსრკ-ს მეორე ლიგას და "მერცხალთან" დერბებს 1972 წლიდან დაუბრუნდნენ. ეს იყო პირველი წელი, როცა ერთმა გუნდმა მეორეს ორივე შეხვედრა მოუგო, რაც ოზურგეთელებმა მოახერხეს (2:1 და 3:2, შესაბამისად, IV და XIII ადგილები); 

 

1973 წელს "მერცხალმა" 1:0 მოიგო, ხოლო მეორე მატჩი ფრედ, 3:3 დასრულდა და უკეთესი ადგილიც დაიკავა (შესაბამისად, VI და VIII); 

 

მომდევნო წელს ორივე შეხვედრა ფრედ პირველად დასრულდა - 1:1 და 3:3. ისევ "მერცხალი" გავიდა წინ გათამაშების ცხრილში, შესაბამისად, VIII და XI ადგილები; 

 

1975 წელს გუნდებმა მოგებები გაცვალეს (4:1, 0:1), "გურიამ" III ადგილი, ხოლო "მერცხალმა" XV დაიკავა და ლიგა დატოვა. 

 

ამის შემდეგ ზედიზედ 4 წლის განმავლობაში გურული დერბი აღარ შემდგარა, რადგან "მერცხალმა" უკან დაბრუნება ამ პერიოდში ვერ შეძლო. შემდეგ კი, 10 წლის განმავლობაში "გურია" ოზურგეთული კლუბისთვის მიუღწეველი იყო - ლანჩხუთელებმა 1979 წელს დაიკავეს რა მეორე ლიგაში I ადგილი, I ლიგის საგზური მოიპოვეს.

 

ალბათ, რამდენიმე წელი კიდევ გაგრძელდებოდა გურული დერბების 15-წლიანი პაუზა, მაგრამ 1990 წელს ეროვნული ჩემპიონატის ჩატარება გადაწყდა და სსრკ-ს უმაღლესლიგელი "გურია" და მეორელიგელი "მერცხალი" საქართველოს ეროვნული ჩემპიონატის უმაღლეს ლიგაში მოხვდნენ.

 

აქვე, აღსანიშნავია საინტერესო მომენტი - ჯერ იყო და "მერცხალმა" "გაიმეტა" "ბ" კლასიდან გასაგდებად "გურია", ხოლო შემდგომ "გურიამ" ორჯერ "გადაუხადა" სამაგიერო - ჯერ ზემონახსენებ 1975, ხოლო შემდეგ 1992 წელს: მესამე ეროვნულ ჩემპიონატში, ლანჩხუთში "გურიამ" 8:2 გაიმარჯვა, ხოლო ოზურგეთში 2:0 და დიდი წვლილი შეიტანა "მერცხალის" გავარდნაში. 

 

თუმცა, მანამდე, 1990 წელს ოზურგეთელებმა თანაკუთხელებს ისეთი დერბი მოუგეს, რის სრულფასოვან რევანშს "გურია", ალბათ, ვერასდროს აიღებს. ყოველ შემთხვევაში, უახლოეს პერიოდში ამის პერსპექტივა არ არსებობს. 1990 წლის სეზონის მიწურულს, საქართველოს პირველი ჩემპიონობის ფავორიტი "გურია" ოზურგეთში სამარცხვინოდ, 2:5 დამარცხდა. როგორც კულუარებში ითქვა, წინა დღეს ლანჩხუთელმა ფეხბურთელებმა თანაგუნდელის ქორწილში თავს მოლხენის უფლება მისცეს, რადგან იმედოვნებდნენ, რომ ოზურგეთიდან 3 ქულას წაიღებდნენ, მაგრამ მათ ვერ გათვალეს გურული დერბების ისტორია. "მერცხალმა" თანაკუთხელი ჩემპიონობას ჩამოაშორა. მაშინ ლანჩხუთის ფეხბურთის მესვეურებმა ოზურგეთელთა წახალისებაში ნატანების კოლმეურნეობის სახელოვანი თავმჯდომარის, გივი წითლიძის ხელი დაინახეს. ადამიანის, ვინც ათეული წლების მანძილზე "გურიას" ფინანსურად გვერდში ედგა.

 

ეროვნული პირველობის ქვედა ლიგებში გუნდები სამი წელი ხვდებოდნენ ერთმანეთს - თითოჯერ გასვლა მოიგეს და სახლში ფრედ ითამაშეს, ხოლო ერთ სეზონში "გურიამ" ორივე შეხვედრა მოიგო, თანაც პირველად მოახერხა ოზურგეთში 4 გოლის გატანა. 

 

ახლა კი, შევაჯამოთ "გურია"-"მერცხალის" ზუსტად ნახევარსაუკუნოვანი დერბების ისტორია. დამოუკიდებელ ეროვნულ ჩემპიონატებამდე, 1968-1989 წლებში (1960-66 წლების მონაცემები არ გვაქვს), სულ 14 დერბი გაიმართა, "გურიამ" მოიგო 3 შეხვედრა, "მერცხალმა" - 5, ხოლო ფრედ დასრულდა 6 მატჩი. ლანჩხუთელებმა 19 გოლი, ხოლო ოზურგეთელებმა 18 გაიტანეს. 

 

ეროვნული ჩემპიონატები: 1990-92 წლებში "გურია"-"მერცხალი" სამი სეზონის მანძილზე ერთად იყვნენ და სამჯერვე ლანჩხუთელებმა უკეთესი ადგილი დაიკავეს. ქართული ფეხბურთის უმაღლეს ლიგაში სულ 5 გურული დერბი შედგა ოთხი "გურიამ" მოიგო, ერთი - "მერცხალმა", ბურთების შეფარდება - 16-7 ლანჩხუთელთა სასარგებლოდ. 

 

სულ, ეროვნულ ჩემპიონატში გუნდები 18-ჯერ დაუპირისპირდნენ ერთმანეთს. 11 შეხვედრა "გურიამ" მოიგო, 2 "მერცხალმა", 5 ფრედ დასრულდა, ბურთების სხვაობა 43-19. 

 

გურული დერბი ლანჩხუთში - სულ 9 თამაში. გურიამ მოიგო 5, ფრედ ითამაშა 3 და წააგო 1 მატჩი. ბურთების სხვაობა 24-7. 

 

გურული დერბი ოზურგეთში - სულ 9 თამაში. "გურიამ" მოიგო 6, ფრედ ითამაშა 2 და წააგო 1 მატჩი. ბურთების სხვაობა 19-12.

 

სულ, 50 წლის განმავლობაში, ჩვენი მონაცემით, 32 დერბიდან 17-ში ლანჩხუთელებმა იმარჯვეს, 8 შეხვედრა მოიგო "მერცხალმა", ხოლო 7 შეხვედრა ფრედ დასრულდა, ბურთების სხვაობა 62-37-ზე "გურიას" სასარგებლოდ.

 

ყველაზე უხვგოლიანი მესამე ეროვნული ჩემპიონატის მატჩია, სადაც 10 გოლი გავიდა (8:2), აქედან 4 გოლი დავით უგრელიძემ გაიტანა. დერბების ბომბარდირიც თავად იყო 7 გატანილი გოლით, თუმცა ბოლო დერბებში გატანილი გოლებით გიგა კვერენჩხილაძე ჯერ გაუთანაბრდა, ხოლო ბოლო დერბიში დაწინაურდა კიდეც - კლუბის მოქმედ კაპიტანს 8 გოლი აქვს გატანილი. 

 

აქვე გეტყვით, რომ საქართველოს ეროვნული თასის გათამაშებაში მეტოქეები ერთხელ გადაეყარნენ ერთმანეთს და ორივე შეხვედრა ფრედ (0:0 და 2:2) დასრულდა. სტუმრად გატანილი გოლების წყალობით, შემდეგ ეტაპზე "გურია" გავიდა.

 

ახლა იმის თაობაზე, ვინ გადიოდა უკეთეს ადგილზე განვლილი 50 წლის განმავლობაში. 1960-61, 1966 და 1969 წლებში - "გურია". არ ვიცით 1962-65 წლების მონაცემები. 1967 წელს "გურია" ერთით მაღალ ლიგაში თამაშობდა და ამით აჯობა, ხოლო 1971 წელს უკვე "მერცხალი" გახლდათ "გურიაზე" ზედა ლიგაში. 1968 წელს ასევე "გურიამ" აჩვენა უკეთესი მაჩვენებელი. ისევე, როგორც ზედიზედ 4 სეზონის განმავლობაში - 1970-73 წლებში. 1974-75 წლებში "გურია" უფრო მაღალ ადგილზე გავიდა და შემდეგ უკვე ზედიზედ 14 წლის განმავლობაში ლანჩხუთელები უფრო მაღალ ლიგაში ასპარეზობდნენ. ამას დაემატა 13 წელი ეროვნულ ჩემპიონატში, შემდეგ 2 წლის განმავლობაში უკეთ "მერცხალი" გამოდიოდა და უკვე მერვე წელია, ისევ "გურია" გახლავთ გურიაში #1 საფეხბურთო კლუბი. სულ, 50 წლის განმავლობაში, `გურიამ~ 43-ჯერ აჩვენა უკეთესი შედეგი (ან რანგით მაღალ ლიგაში გამოდიოდა), ხოლო 6-ჯერ "მერცხალს" ჰქონდა უპირატესობა.

 

გურული დერბები (ცხრილში წლის გასწვრივ მინიშნებულია ანგარიშები, სადაც პირველად "გურიის" მონაცემია მინიშნებული, ხოლო გვერდით აღნიშნულია ის კლუბი, რომელმაც სეზონში საბოლოოდ უფრო მაღალი ადგილი დაიკავა (ან მაღალ ლიგაში ასპარეზობდა). მაგალითად: 1969 წელს პირველი მატჩი ფრედ, 0:0 დასრულდა, ხოლო მეორეში "მერცხალმა" 2:0 გაიმარჯვა, სეზონი კი ლანჩხუთელებმა უფრო მაღალ ადგილზე დაასრულეს; 1972 წელს "მერცხალმა" ორივე თამაში მოიგო (2:1 და 3:2) და უკეთესი ადგილი დაიკავა, ვიდრე "გურიამ".

 

1960 ?:? ?:? გურია 

1961 ?:? ?:? გურია

1962 ?:? ?:? ?

1963 ?:? ?:? ?

1964 ?:? ?:? ?

1965 ?:? ?:? ?

1966 ?:? ?:? გურია

1967 - - გურია

1968 1:0 1:1 გურია

1969 0:0 0:2 გურია

1970 0:0 3:0 მერცხალი

1971 - - მერცხალი

1972 1:2 2:3 მერცხალი

1973 3:3 0:1 მერცხალი

1974 1:1 3:3 გურია

1975 4:1 0:1 გურია

1976 - - გურია

...

1989 - - გურია 

1990 2:0 2:5 გურია

1991 2:0 გურია

91/92 2:0 8:2 გურია

92/93 - - გურია

98/99 - - გურია

99/00 - - გურია

00/01 - - გურია

01/02 - - გურია

02/03 0:1 1:1 მერცხალი

03/04 - - მერცხალი

04/05 - - გურია

05/06 - - გურია

06/07 4:1 4:2 გურია

07/08 1:0 0:0 გურია

08/09 - - გურია

09/10 2:0 6:1 გურია

10/11 3:2 1:1 გურია

11/12 2:0

 

ლუკა ქავთარაძე